Announcement

Collapse
No announcement yet.

Η Σύγχρονη Ελλάδα 1960 -1970

Collapse
X
 
  • Filter
  • Time
  • Show
Clear All
new posts

    Η Σύγχρονη Ελλάδα 1960 -1970


    Την εποχή αυτή η χώρα συγκλονίστηκε από κομματικές συγκρούσεις και βίαιες κοινωνικές αντιπαραθέσεις, που επισφραγίστηκαν με την επιβολή του στρατιωτικού πραξικοπήματος του 1967. Οι θεσμικές παρεκτροπές ωστόσο ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα και αφορούσαν εκλογικές νοθείες (1961), πολιτικές δολοφονίες (Λαμπράκης, 1963) και αυθαιρεσίες του θρόνου (Ιουλιανά, 1965). Παράλληλα, στο χώρο της οικονομίας σημειώνονται ταχύτατα βήματα οικονομικής ανάπτυξης, ενώ και η ελληνική κοινωνία επηρεάζεται εξ αντανακλάσεως από εξελίξεις που συμβαίνουν στο δυτικό κόσμο σε πεδία όπως οι κινητοποιήσεις της νεολαίας, η μουσική κουλτούρα, η μόδα κ.ά.

    #2


    Η πολιτική αναμέτρηση του 1961 στιγματίστηκε από θεσμικές παρεκτροπές και επεμβάσεις παρακρατικών μηχανισμών στην ανάδειξη του εκλογικού αποτελέσματος. Η διαδικασία την οποία η νεοσυσταθείσα υπό το Γεώργιο Παπανδρέου Ένωση Κέντρου κατήγγειλε δημόσια ως "εκλογές βίας και νοθείας" δε διεκδικεί έπαθλο πρωτοτυπίας στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Το ειδικό βάρος της, ωστόσο, έγκειται στο ότι δρομολόγησε καταλυτικές πολιτικές διαδικασίες στο διάστημα 1961-63 (Ανένδοτος αγώνας) από μέρους της Ένωσης Κέντρου, οι οποίες οδήγησαν στον τερματισμό της μακροχρόνιας κυριαρχίας της Ε.Ρ.Ε.
    Η δολοφονία του βουλευτή της Ε.Δ.Α., Γρηγόρη Λαμπράκη, αποτέλεσε την κορύφωση της ανεξέλεγκτης δράσης των παρακρατικών μηχανισμών την εποχή αυτή. Τα παραπάνω συνέτειναν στη διόγκωση της κοινωνικής πόλωσης που συντηρούνταν όλη αυτή την περίοδο, λόγω της διατήρησης από την κυβέρνηση του θεσμικού οπλοστασίου της μετεμφυλιακής κατάστασης (έκτακτα μέτρα για αντιφρονούντες, σκληρή κατασταλτική νομοθεσία).
    Εξάλλου η πολιτική οικονομικής λιτότητας που ακολουθήθηκε από την Ε.Ρ.Ε., παρότι εξασφάλισε συνθήκες σταθερότητας και ανάπτυξης (χαμηλός πληθωρισμός κτλ.), έπληξε τις χαμηλές εισοδηματικές κατηγορίες πολιτών. Όλα αυτά ευνόησαν την ήττα της Ε.Ρ.Ε. στις εκλογές του 1963, αν και χρειάστηκε μια ακόμα εκλογική αναμέτρηση, το 1964, για να πραγματοποιηθεί η εξασφάλιση της απόλυτης κυβερνητικής πλειοψηφίας από την Ένωση Κέντρου.


    Comment


      #3


      Παρά τον εκλογικό θρίαμβο του 53% που πέτυχε ο Γ. Παπανδρέου στις εκλογές του 1964, η Ε.Κ. δεν μπόρεσε να κυβερνήσει τη χώρα για πάνω από ενάμιση χρόνο. Η προκλητική αποπομπή του εκλεγμένου πρωθυπουργού, τον Ιούλιο του 1965, από το νεαρό βασιλιά Κων/νο σηματοδότησε μια σειρά απροκάλυπτων όσο και υποβολιμαίων παρεμβάσεων της μοναρχίας στην πολιτική ζωή του τόπου.
      Στην πτώση της κυβέρνησης Ε.Κ. συνήργησαν -εκτός των άλλων- επιφανή μέλη της ίδιας παράταξης, τα οποία στελέχωσαν μια σειρά ασταθών, θνησιγενών ουσιαστικά κυβερνήσεων στο διάστημα από τον Ιούλιο του 1965 έως τον Απρίλιο του 1967. Η απόπειρα συνεννόησης μεταξύ των ηγετικών στελεχών Ε.Ρ.Ε. και Ε.K. (Παπανδρέου-Κανελλόπουλος), προκειμένου να ξεπεραστεί το πολιτικό αδιέξοδο και η συνεχιζόμενη κρίση με τη διενέργεια εκλογών που θα διεξήγε υπηρεσιακή κυβέρνηση, ανακόπηκε αιφνίδια και βίαια με την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος στις 21 Απριλίου του 1967.

      Comment


        #4


        Στις 21 Απριλίου του 1967, το κοινοβουλευτικό πολίτευμα καταλύθηκε και οι συνωμότες αξιωματικοί με αρχηγό το συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο επιβλήθηκαν, πλήρως εκμεταλλευόμενοι την απαξία στην οποία είχαν οδηγηθεί οι πολιτικοί θεσμοί, την αποδιάρθρωση του πολιτικού πεδίου, τη δεδομένη συγκυρία αλλά και την αδράνεια του θρόνου. Στοχεύοντας στην άμεση εδραίωσή της η στρατιωτική χούντα επιδίωξε να εξουδετερώσει, συχνά με βίαιο τρόπο, κάθε πιθανή απόπειρα αμφισβήτησής της, από όπου κι αν προερχόταν. Στην κατεύθυνση αυτή εφαρμόστηκαν, από την πρώτη μέρα του πραξικοπήματος, οργανωμένα σχέδια δίωξης τόσο του συνόλου σχεδόν των πολιτικών προσωπικοτήτων όσο και αριστερών, καθώς και άλλων πολιτών γνωστών για τη φιλελεύθερη και δημοκρατική τους δράση.
        Στο στράτευμα και σε στελέχη του δημόσιου τομέα (παιδεία, δημόσια διοίκηση, δικαιοσύνη), έγιναν εκκαθαρίσεις και απολύσεις, προκειμένου να επιτευχθεί η επιζητούμενη συμμόρφωση με το ιδεολογικό συνονθύλευμα που οι δικτάτορες αποκάλεσαν "αρχές του καθεστώτος". Η μεταχείριση αυτών που θεωρήθηκαν πολιτικοί αντίπαλοι του καθεστώτος συμπεριλάμβανε φυλακίσεις, εκτοπίσεις σε ξερονήσια αλλά και βασανιστήρια που έφταναν στη φυσική εξόντωση δημοκρατικών πολιτών.
        Μια σειρά διαδοχικών "κυβερνητικών" σχημάτων, που συγκροτήθηκαν τον πρώτο καιρό μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος, δεν μπορούσε να αποκρύψει την πραγματική δομή της εξουσίας, η οποία ενσαρκωνόταν κυρίως στο πρόσωπο του Γ. Παπαδόπουλου και της στενής ομάδας που τον στήριζε. Παρά τη λογοκρισία και τη φίμωση κάθε αμφισβήτησης προς τους πραξικοπηματίες, πραγματοποιήθηκαν ποικίλες ενέργειες αντίστασης στο εσωτερικό της χώρας. Επιπρόσθετα, οι έντονες διαμαρτυρίες σε χώρες κυρίως της δυτικής Ευρώπης, από μέρους εξόριστων δημοκρατικών πολιτών, κινητοποίησαν διεθνές ρεύμα αντίδρασης στη χούντα, που κορυφώθηκε με την αποπομπή της από το Συμβούλιο της Ευρώπης (1969).

        Comment


          #5


          Η δεκαετία του '60 αποτελεί τμήμα της περιόδου 1953-72, κατά την οποία η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε με ταχύτατους ρυθμούς, αλλά και διαρθρώθηκε δομικά στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών και των παγκόσμιων οικονομικών εξελίξεων. Στα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου εγγράφεται το μείζον πολιτικό γεγονός -όπως πια αποδεχόμαστε- της σύνδεσης της χώρας με την Ε.Ο.Κ. στην απόπειρα δημιουργίας κοινής αγοράς, με τη σύναψη σχετικής συνθήκης στα 1962.
          Η αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας ενσωματώνεται σε κεντρικά οργανωμένα σχέδια πενταετούς ανάπτυξης, με συγκεχυμένους ωστόσο προσανατολισμούς. Η μέση ετήσια εξωτερική μετανάστευση, που απορροφά το πλεονάζον εργατικό δυναμικό και ευνοεί την επίτευξη εξαιρετικά υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, ξεπερνά την ετήσια φυσική αύξηση του πληθυσμού. Οι διευκολύνσεις για την είσοδο του μεγάλου ξένου ιδιωτικού κεφαλαίου και η διεύρυνση της κατανάλωσης έχουν θετικό αντίκτυπο στο ισοζύγιο πληρωμών, συνδυαζόμενα με εξελίξεις όπως η άνοδος του τουρισμού, η επέκταση της ναυτιλιακής δραστηριότητας και τα μεταναστευτικά εμβάσματα. Αιχμή της ανάπτυξης αποτελεί κατά κύριο λόγο η μεταποίηση, με κορμό τις υφαντουργικές βιομηχανίες, τις χημικές και τις μεταλλουργικές, ο ρυθμός αύξησης των οποίων έτεινε να προσεγγίσει το 11% στην περίοδο 1965-70. Ο άλλος μεγάλος άξονας με προφανείς οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις είναι ο τομέας των κατασκευών και ιδιαίτερα της οικοδομής. Το κύκλωμα της αντιπαροχής, ελληνική πρωτοτυπία, διαμόρφωσε αφενός τους όρους για τη δημιουργία μιας πολυάριθμης τάξης μικρομεσαίων επιχειρηματιών, αφετέρου επέτρεψε την εξομάλυνση του συστήματος στέγασης και του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
          Στο πεδίο της κοινωνίας, τη δεκαετία αυτή αναδύθηκε η νεολαία ως διακριτή κοινωνική δύναμη, με αυτόνομη παρουσία (δημιουργία μιας νέας κουλτούρας στη μουσική, στη μόδα κτλ.) και δυναμική έκφραση στο χώρο των κοινωνικών διεκδικήσεων. Η εξαρχής "ναρκοθετημένη" ανεξαρτησία που παραχωρήθηκε στην Κύπρο αποτέλεσε ένα σημαντικό πεδίο κατά βάση νεολαιίστικων κινητοποιήσεων. Οι αγώνες για μεταβολές στην παιδεία, που σε ένα βαθμό υλοποιήθηκαν πρόσκαιρα από την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964, αποτέλεσαν το δεύτερο. Η χώρα προσβλέπει και επηρεάζεται -συνήθως ετεροχρονισμένα- από την Ευρώπη και τις τάσεις που επικρατούσαν εκεί όσο ποτέ πριν, και υπό την έννοια αυτή η επιβολή της χούντας έρχεται σε αναντιστοιχία με τα κοινωνικά και πολιτισμικά τεκταινόμενα.

          Comment


            #6


            Η δεκαετία αυτή, που ουσιαστικά τερματίζεται βίαια με το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1967, υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική όσον αφορά την παραγωγή στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων. Στην ποίηση, η γενιά του '30 σημειώνει δημιουργικές κορυφώσεις. Οι Γ. Ρίτσος, Ο. Ελύτης, Α. Εμπειρίκος, Ν.Γ. Πεντζίκης εκδίδουν κάποια από τα πιο ώριμα έργα τους.

            Αναμφισβήτητα, κορυφαία αναγνώριση της υψηλής ποιότητας που παρουσίασε η ποιητική δημιουργία στην περίοδο αυτή συνιστά η απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας στο Γ. Σεφέρη (1963).
            Παράλληλα, η δεύτερη μεταπολεμική γενιά καταθέτει την ίδια εποχή βιωματικότερα και με αμεσότητα τις κοινωνικές και ιδεολογικές ζυμώσεις του κόσμου της. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των Β. Βασιλικού, Μ. Κουμανταρέα, Ν.Α. Ασλάνογλου, Ν. Χριστιανόπουλου, Μ. Χάκκα κ.ά. Έργα όπως το Τρίτο Στεφάνι του Κ. Ταχτσή έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλή πολύ μετά την έκδοσή τους, ενώ Το τέλος της μικρής μας Πόλης του Δ. Χατζή προκαλεί ρήγμα σε σχέση με την προπολεμική πεζογραφία. Τέλος, η δημοσίευση της τριλογίας του Σ. Τσίρκα Ακυβέρνητες Πολιτείες με τη σύζευξη ιστορίας και λογοτεχνίας εισήγαγε νέους αφηγηματικούς τρόπους και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τη μεταπολεμική παραγωγή.
            Η απριλιανή δικτατορία σκιάζει την πνευματική παραγωγή μιας και η συντριπτική πλειοψηφία των λογοτεχνών, όταν δε βρίσκονται στη φυλακή (Ρίτσος, Βουρνάς κ.ά.) ή στην εξορία (Πατρίκιος, Αλεξάνδρου κ.ά.), αυτολογοκρίνονται. Η απαγόρευση του καθεστώτος προκάλεσε συμβολικές πράξεις διαμαρτυρίας εκ μέρους του πνευματικού κόσμου, με κορυφαία τη δημόσια καταγγελία του Γ. Σεφέρη (Μάρτιος 1969).

            Comment


              #7


              H περίοδος που άνοιξε με την εμφάνιση των Μπητλς (Beatles) και έκλεισε με τις φοιτητικές εξεγέρσεις του '68 (Παρίσι, Μπέρκλευ) αποτελεί μία από τις πιο γόνιμες εποχές, σε ό,τι αφορά την άρση των κοινωνικών συμβάσεων και τη γένεση μιας μορφής πολιτισμικού ριζοσπαστισμού για τις δυτικές κοινωνίες.

              Η Ελλάδα δεν αποτέλεσε εξαίρεση. H ρήξη αυτή ξεκίνησε από την αποδοχή και οικειοποίηση ενός νέου μουσικού ιδιώματος (ροκ εντ ρολ), γρήγορα όμως επεκτάθηκε στις ατομικές συμπεριφορές (με έμφαση στις σχέσεις των δύο φύλων), στη συλλογική έκφραση αλλά και γενικότερα στην αισθητική. Παράλληλα εγχώριες δημιουργίες, όπως ο Επιτάφιος του Μ. Θεοδωράκη ή το Φορτηγό του Δ. Σαββόπουλου, που εισάγουν εκφραστικές καινοτομίες, έχουν μεγάλη απήχηση στην κυρίως νεολαία της εποχής. Μια νέα γενιά συνθετών κάνει την εμφάνισή της, όπως οι Μ. Λοΐζος, Σ. Ξαρχάκος, Γ. Μαρκόπουλος κ.ά., ένα καινούριο μουσικό είδος γνωρίζει αναπάντεχη επιτυχία ("Νέο Κύμα"), ενώ και το λαϊκό τραγούδι συνεχίζει τη "χρυσή" εποχή του.
              Όλες σχεδόν οι εξελίξεις ανακόπτονται στο τέλος της δεκαετίας με την επιβολή από τη στρατιωτική χούντα μιας στυγνής λογοκρισίας, που ανατρέπει την προηγούμενη πορεία. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στη μετάβαση από το ραδιόφωνο, που μεσουρανούσε ως το τέλος της δεκαετίας (χαρακτηριστική η επιτυχία του Πικρή, μικρή μου αγάπη), στον αστερισμό της τηλεόρασης που εκπέμπει επίσημα, σε πειραματική όμως μορφή, από το 1966 (Υ.ΕΝ.Ε.Δ.).
              Η θεατρική ζωή γνωρίζει στις αρχές της δεκαετίας ιδιαίτερη άνθηση, αλλά ο τομέας που πραγματικά απογειώνεται την περίοδο αυτή είναι "η έβδομη τέχνη". Πολυβραβευμένες ταινίες, όπως το Ποτέ την Κυριακή, κάνουν διεθνή καριέρα προβάλλοντας το λαϊκό φολκλόρ ως κατεξοχήν αναγνωριστικό στοιχείο της σύγχρονης Ελλάδας στο εξωτερικό. Ενδιαφέρον, ωστόσο, παρουσιάζει το γεγονός της παρουσίας μιας νέας σειράς δημιουργών έξω από το κυρίαρχο εμπορικό κύκλωμα της εποχής (Α. Δαμιανός, Π. Βούλγαρης, Λ. Παπαστάθης κ.ά.). Τέλος, και οι εικαστικές τέχνες την εποχή αυτή ακμάζουν και ανανεώνονται εκφραστικά.

              Comment

              Working...
              X