Announcement

Collapse
No announcement yet.

Προετοιμασία για τη δημιουργία οικογένειας

Collapse
X
 
  • Filter
  • Time
  • Show
Clear All
new posts

    Προετοιμασία για τη δημιουργία οικογένειας

    Προετοιμασία για τη δημιουργία οικογένειας

    Ι. Προετοιμασία καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης ζωής

    Η προετοιμασία για τη δημιουργία οικογένειας στην ουσία σημαίνει προετοιμασία για την ίδια ζωή: Η προετοιμασία για δημιουργία οικογένειας είναι μακροχρόνια, επίπλοκη. Ο γάμος σα μια μορφή «σταδιοδρομίας» έχει τις περισσότερες απαιτήσεις, αφού κανονικά διαρκεί για ολόκληρη τη ζωή. Για την επιτυχία του απαιτείται να συνδυαστούν πολλές αρετές και ιδιότητες πολλών ειδικών.
    Οι οικογένειες με παράδοση προετοιμάζουν τα παιδιά τους για το στόχο αυτό από πολύ νωρίς, με την αγωγή, τη μόρφωση, το καθημερινό παράδειγμα, την μακρόχρονη κοινωνικοποίηση και τη μύηση στα θέματα της οικογένειας. Στις ημέρες μας ωστόσο παρατηρείται σχεδόν το φαινόμενο της σταδιακής αποδυνάμωσης του κοινωνικοποιητικού ρόλου της οικογένειας, ρόλο τον οποίο έχουν αναλάβει κυρίως τα ΜΜΕ προβάλλοντας (κατά κανόνα) τις οικογενειακές αποκλίσεις ως κανόνα. Με τον τρόπο αυτό αντί για ουσιαστικές γνώσεις προσφέρονται άσχετες πληροφορίες για ατομική, προσωπική επιτυχία, αυτάρκεια και αυταρέσκεια και αποσιωπάται η ανάγκη υπέρβασης τού «εγώ» με στόχο την ουσιαστική «συζυγία» και όχι τις παράλληλες πορείες δύο ξεχωριστών προσωπικοτήτων, δυο «μοναχικών ατόμων».
    Επισημαίνεται ότι προϋπόθεση δημιουργίας μιας ομαλής οικογενειακής σχέσης είναι η συνύπαρξη δύο κατά το δυνατόν ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. Και η ολοκλήρωση μιας προσωπικότητας είναι θέμα αγώνα προσωπικής ζωής. Θεμελιακής σημασίας είναι η ομαλή κοινωνικοποίηση των δύο προσώπων που θα συναντηθούν για τη δημιουργία οικογένειας. Εμπειρίες, βιώματα, προσδοκίες, απόψεις, είναι μερικά στοιχεία που θα συνθέσουν την όλη κοινωνικοποίηση των υποψηφίων.
    Ο γάμος, τώρα και πάντα και εδώ και παντού δεν παύει να είναι ένα βασικό στοιχείο του ορισμού της ταυτότητας κάθε ατόμου. Για έναν αριθμό ανθρώπων αποτελεί σημαντική ανάγκη κοινωνικής αναγνώρισης, όσο για την αγαμία, αυτή παραμένει ακόμη, αν και λιγότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν, κατά κάποιον τρόπο ένα κοινωνικό μειονέκτημα, αφού υπάρχει απουσία αναγνωρισμένης συζυγικής ζωής.
    Η εκλογή συζύγου δεν είναι θέμα μόνον λογικής. Όταν λέμε «εκλογή» έχουμε υπόψη μας λογικές διεργασίες μέσα στο άτομο, στο τέλος των οποίων γίνεται η «επιλογή» ή «εκλογή» συζύγου. Το θέμα αυτό είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και στην εξέτασή του παρεμβαίνουν παράγοντες συναισθηματικοί, λογικοί, συμπτώσεων, συγκυριών, βιωμάτων, επιδιώξεων κ.ά. Ούτε καθαρά συναισθηματικά αλλά ούτε αποκλειστικά λογικά κριτήρια μπορούν να είναι τα κριτήρια επιλογής. Μερικές φορές εγγίζει τα όρια του κωμικού ή του τραγικού, όταν μαθαίνει κανείς πως επιλέγουν πολλοί άνθρωποι τον σύντροφο της ζωής τους.
    Είναι γεγονός ότι οι αποτυχημένοι γάμοι λειτουργούν ως ανασταλτικό στοιχείο στην απόφαση να δημιουργήσει κανείς οικογένεια. Οι αρνητικές εμπειρίες από την οικογενειακή ζωή επιδρούν όχι μόνον ψυχολογικά στα άτομα αλλά και στην υγεία τους με μορφή ορισμένων αδιαθεσιών (πονοκεφάλων, πόνων στα χέρια, αλλεργιών, κατάθλιψης κ.ά.). Στη σχετική έρευνα τουλάχιστον 28% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί αρνητικά είτε από την πραγματικότητα είτε από το δικό τους οικογενειακό και προσωπικό τους χώρο. Παρά ταύτα περίπου οι μισοί δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί θετικά κυρίως από την πατρική τους οικογένεια αλλά και από φίλους που είχαν επιτυχημένους γάμους ή από άλλα καλά παραδείγματα επιτυχημένων ζευγαριών.
    Άλλος ανασταλτικός παράγων είναι ο φόβος του πιθανού διαζυγίου. Ο φόβος αυτός δημιουργεί στους υποψήφιους συζύγους μια μεγάλη επιφύλαξη ώστε να δείχνουν δειλία μπροστά στο εγχείρημα να δεσμευτούν για γάμο. Είναι πάντως πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι ελάχιστοι ήταν αυτοί οι οποίοι έμειναν άγαμοι εκ πεποιθήσεως. Αναφέρονται πλείστες όσες αιτίες της αγαμίας τους πλην της συνειδητής, της σκόπιμης, που είναι αντίθετη με την ιδέα του γάμου.

    2. Προβολή του ατομικού

    Στις ημέρες μας όλο και λιγότερο γίνεται λόγος για ευτυχισμένη οικογένεια, ενώ αντιθέτως υπερτονίζεται η ευτυχία του ατόμου. Ως επίκεντρο πολύ συχνά δεν τίθεται η οικογένεια ως ομάδα αλλά η ατομική επιτυχία και ευτυχία. Επιπλέον, όλο και περισσότερο προβάλλεται η ιδέα της μεγαλύτερης αυτονομίας του ζευγαριού απέναντι στους συγγενείς και στις προηγούμενες γενεές. (Αυτό φαίνεται και από την έρευνα) στην οποία αποκρούεται παντελώς η ιδέα να ζουν στο ίδιο σπίτι πεθερικά)... Ο υπερτονισμός της ατομικότητας - συζυγικής ανεξαρτησίας απωθεί ουσιαστικά τους συγγενείς και μάλιστα τα «πεθερικά». Αυτό βέβαια δεν αποκλείει την επιθυμία οι συγγενείς να βρίσκονται σε σχετικά κοντινό περιβάλλον, όπως τουλάχιστον δείχνει έρευνα του Καθηγητή Δ. Γεώργα στην Αθήνα, αλλά και άλλη παρεμφερής έρευνα στη Γαλλία.
    Στους παραδοσιακούς γάμους οι συγγενείς εξετάζονταν από τις δύο μεριές. Οι γονείς των υποψηφίων αποτελούσαν κατά κάποιο τρόπο ένα στοιχειώδες εχέγγυο για τα παιδιά τους. Στην εποχή μας δεν υπάρχουν εχέγγυα, ούτε σίγουρες ασφαλιστικές δικλείδες. Διευκρινίζεται ότι, καθώς όλο και περισσότερες οικογένειες παρουσιάζουν χαρακτηριστικά «αστάθειας», είναι κοινός τόπος η άποψη κατά την οποία οι διαταραγμένες οικογένειες δεν αποτελούν το προσφορότερο κλίμα φυσιολογικής συμβίωσης συζύγων και ομαλής ανάπτυξης παιδιών, αφού δεν υπάρχουν σ’ αυτές σταθερά γονικά - συζυγικά πρότυπα.
    Και ενώ ο γάμος αποτελεί ουσιαστικά δέσμευση, κάτι που αντιστρατεύεται στο πνεύμα του ατομισμού και της προσωπικής ελευθερίας, σε αντίθεση μ’ αυτόν η ελεύθερη συμβίωση, ένωση, συγκατοίκηση θεωρείται ως μορφή λιγότερο δύσκαμπτη γι’ αυτό και εμφανίζεται συχνά προτιμότερη.
    «Η οικογενειακή ομάδα αξιολογείται σαφώς λιγότερο από ό,τι η ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων». Στις αποφάσεις τους οι υποψήφιοι σύζυγοι είναι στις ημέρες μας μόνοι, εγωιστικά μόνοι, όμως στην ανάγκη παρατηρούμε την απαίτηση αλληλεγγύης τόσο από τους συγγενείς όσο και από το κράτος.
    Υπογραμμίζεται ακόμη ότι μια μορφή ατομοκεντρισμού αποτελεί και η εμμονή στις απόψεις μας. Είναι γνωστό ότι στις διανθρώπινες σχέσεις είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε συχνά υποχωρήσεις, όπως και ότι η οικογενειακή ζωή πολύ συχνά απαιτεί να υποχωρούμε πάνω σε διάφορα ζητήματα. Πώς μπορεί λοιπόν να σκέφτεται κανείς τη δημιουργία οικογένειας αποκλείοντας εκ των πρότερων κάθε παραχώρηση, μικρή ή μεγάλη; Και όμως 53%‚ των υποκειμένων δηλώνουν ότι είναι ανέτοιμα να κάνουν υποχωρήσεις. Φυσικά δεν μιλάμε για θέματα αρχών αλλά για διαφορές στην καθημερινή ζωή. .
    Από την άλλη πλευρά η προσπάθεια κάποιας «άριστης επιλογής» από μέρους πολλών υποψήφιων αποβαίνει «άκαρπη» και τα χρόνια περνούν. Και τότε άλλοι μεν είναι περισσότερο διατεθειμένοι να κάνουν υποχωρήσεις, ενώ άλλοι αντιθέτως θεωρούν περιττή κάθε υποχώρηση.
    Η ανάγκη απόκτησης παιδιών είναι ένα πανίσχυρο φυσικό ένστικτο. Μόνον αυτό μπορεί να συμβάλει στην υπέρβαση του ατομικού, του εγωιστικού. Έρευνα που έγινε στη Γαλλία το 1990, έδειξε ότι τα 3/4 των ατόμων που ερωτήθηκαν σχετικά με το μέλλον ενός άντρα και μιας γυναίκας, οι οποίοι έχουν σταθερό ερωτικό δεσμό, θεωρούν καλύτερο γι’ αυτούς να συνεχίσουν να ζουν μαζί χωρίς να παντρευτούν, εκτός βέβαια και αν θέλουν να αποκτήσουν παιδί. Κοντολογίς, η προσφυγή στο γάμο ακολουθείται κατά πλειονότητα στις περιπτώσεις που το ζευγάρι επιθυμεί την απόκτηση παιδιών.

    3. Οικονομοκρατία

    Οι σκληρές συνθήκες των ημερών μας και ο υπερτονισμός των οικονομικών κατέστησαν το γάμο όχι καρπό του έρωτα. Οι πλούσιοι που παντρεύονταν τίμιες, ωραίες, φτωχές κοπέλες ανήκουν σε μυθιστορήματα περασμένων εποχών. Η αδήριτη ανάγκη ύπαρξης οικονομικής άνεσης διαγράφει κάθε συναισθηματισμό. Τόσο oι άνδρες όσο και oι γυναίκες τοποθετούν την οικονομική ανεξαρτησία, την σταθερή εργασία, ως πρώτη προϋπόθεση επιλογής συζύγου. Μάλιστα oι γυναίκες που έχουν οικονομική πηγή - σταθερά εργαζόμενες ή με περιουσιακά στοιχεία - είναι περισσότερο απαιτητικές από εκείνες που δεν έχουν.
    Στην ερώτηση «πόσα έξοδα απαιτούνται για μια οικογένεια με ένα παιδί;» oι απαντήσεις δείχνουν την ανάγκη σημαντικών χρημάτων για τη συντήρηση μιας μεσαίας τάξης οικογένειας, δείγμα και τούτο του πόσο σημαντικό ρόλο νομίζουν ότι παίζουν τα πολλά χρήματα στη ζωή της σημερινής οικογένειας. Είναι βέβαιο ότι αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο, είναι όμως υπερβολή να δίδεται τόσο μεγάλη σημασία.
    Στην ερώτηση «Γιατί πολλοί άνθρωποι σήμερα δεν ενδιαφέρονται για το γάμο και την οικογένεια;» (Ε.24) ως πρώτος λόγος, μεταξύ των 10, αναφέρεται ο οικονομικός (31,1%).
    Επίσης στην ερώτηση «ποιος είναι ο άνδρας που τον θεωρείτε κατάλληλο για να παντρευτείτε», ο οικονομικά ανεξάρτητος βρίσκεται στην πρώτη θέση (25 %) για τους άνδρες.
    Προσόν για γάμο μιας γυναίκας αποτελεί η οικονομική συμβολή της, η οποία εκφράζεται με μόνιμη εργασία, έσοδα, κινητά ή ακίνητα. Η γυναικεία απασχόληση όμως δεν επηρεάζει μόνο αρνητικά τη γονιμότητα, αλλά εμφανίζεται και ως βασικός παράγων της «κρίσης» του θεσμού του γάμου, καθώς οι υποψήφιοι σύζυγοι δεν ενδιαφέρονται τόσο για την απόκτηση παιδιών όσο για το εισόδημα της συζύγου.

    4. Γενετήσιες σχέσεις

    Οι αντιλήψεις περί ηθικής άλλαξαν. Η κοινωνία έγινε πιο ανεκτική. Εκείνο που χθες αποτελούσε πρόκληση, σήμερα αποτελεί συνήθεια.
    Στην ερώτηση πώς βλέπουν οι ερωτηθέντες τους άνδρες που ζουν «μποέμικη» ζωή και τις γυναίκες που χαίρονται την ελευθερία τους , οι απαντήσεις έδειξαν ότι:
    1. 43% κάνουν πολύ καλά
    2. 29% πως κάποτε θα το μετανιώσουν
    3. 11% απήντησαν ότι είναι λάθος τακτική
    4. 17% είχαν άλλες απόψεις
    Δεν είναι απλό να ερμηνεύσει κανείς τις απόψεις αυτές. Όμως, όπως και να έχει το πράγμα, η άποψη «κάνουν πολύ καλά» δείχνει την έγκριση μιας ζωής ελεύθερης τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες.
    Η ελευθερία στις γενετήσιες σχέσεις είναι άλλη μια διέξοδος για την αναβολή του γάμου για μικρό ή πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Αφού κατά κάποιον τρόπο «λύνεται» το πρόβλημα της ανάγκης για γενετήσια επαφή και η τεκνογονία δεν φαίνεται να αποτελεί στόχο του γάμου για πολλούς από τους ερωτηθέντες, τότε ο επίσημος γάμος και να αναβληθεί μπορεί και να πάψει να υπάρχει σαν άλυτο πρόβλημα. Με δεδομένο ότι περίπου το 60% των υποκειμένων έχουν σταθερή ή περιστασιακή σχέση, ο γάμος μπορεί να αναβάλλεται μέχρι να καλυφθούν οι προβαλλόμενες προϋποθέσεις, μέχρι να συναντήσει κανείς τον «κατάλληλο» άνδρα ή την «κατάλληλη» γυναίκα.
    Η προσπάθεια πολλών γυναικών να επιτύχουν έναν δεσμό τις αναγκάζει, μετά την αποτυχία του πρώτου, να ακολουθήσουν και δεύτερο και τρίτο δεσμό. Όμως συχνά οι δεσμοί αυτοί είναι επιδερμικοί αφού απουσιάζει η ειλικρίνεια, ο σεβασμός, το ψυχικό δέσιμο. Έτσι, μπορεί η ερωτηθείσα να νιώθει αυτοπεποίθηση για τις «κατακτήσεις» της, παράλληλα όμως αποκτά και τη δυσάρεστη εμπειρία του να χρησιμοποιείται εκ μέρους των ανδρών ως σκεύος ηδονής. Επιπλέον μετά τη γνωριμία με γυναίκες που σκέφτονται με τον τρόπο αυτό, οι άντρες συνήθως δεν επιθυμούν να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου.
    Επισημαίνεται ακόμη ότι η προ του γάμου συχνή αλλαγή συντρόφων δεν αφήνει ανεπηρέαστη και τη μετά το γάμο σχέση του ζευγαριού. Με το γάμο μόνον, η σαρκική ηδονή δεν πρωτεύει αλλά πλαισιώνεται από το ψυχικό δέσιμο και την αμοιβαία τρυφερότητα. Οι γυναίκες, αλλά και οι άνδρες σύζυγοι δύσκολα μπορούν να αποβάλουν τις προ του γάμου συνήθειές τους και οδηγούνται πολλές φορές στην απιστία. Η ανάγκη της συζυγικής πίστης αποκαλύπτει πως η αρχή της αυτοδιάθεσης του καθενός έχει κάποια κοινωνικά όρια ακόμα και για τα ζευγάρια που θέλουν να αποκαλούνται «σύγχρονα» γεγονός που δείχνει πως η γενετήσια ζωή δεν μπορεί να ξεχωριστεί από τη συναισθηματική. Τα ζευγάρια της εποχής μας εγκατέλειψαν ορισμένους «οχληρούς» κανόνες του παρελθόντος πού είχαν σχέση με την ηθική. Αντ’ αυτών έχουμε την επέμβαση της ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης στην καθημερινή τους ζωή. Δεν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός ότι έχουμε όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα την αύξηση ψυχολογικών και ψυχιατρικών οργανισμών.

    5. Υπάρχουν και άλλες… αρχές

    Η επένδυση σε σωματικά και υλικά μόνον χαρίσματα και προσόντα δεν είναι η καλύτερη εγγύηση μιας μακρόχρονης ομαλής οικογενειακής σχέσης, καθώς ο χρόνος αλλάζει ταχύτερα τα σωματικά, παρά τα ψυχικά χαρίσματα. Καλή η ομορφιά για μια νέα κοπέλα, αλλά η οικογένεια απαιτεί και άλλα χαρίσματα, αφού κάθε γυναίκα την περιμένουν πολλές ευθύνες και ασχολίες για την αντιμετώπιση των οποίων η εξωτερική ομορφιά δεν είναι το καλύτερο εφόδιο.
    Επιλέγοντας κάποιος τα δεσμά του γάμου επιλέγει ενσυνειδήτως να θυσιάσει μέρος της ατομικότητάς του. Γνωρίζει ότι με την τέλεση του γάμου χάνει σημαντικό μέρος της αυτονομίας του και της αυτοτέλειάς του. Καθένας των συζύγων θυσιάζει μέρος του «εγώ» του χάριν του «εμείς». Η ουσία όμως αυτή έχει και την αντιπροσφορά. Ο άνδρας γίνεται σύζυγος, πατέρας, η γυναίκα γίνεται σύζυγος, μητέρα.

    Παύλου Κυριακίδη,
    Αν. Καθηγητή Π.Τ.Ν. Ιωαννίνων
    Βιβλιογραφία

    1. Κυριακίδης, Παύλος: Η Οικογενειακή σχέση. Παν/μίο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1999 .
    2. De Singly, Francais Κοινωνιολογία της σύγχρονης οικογένειας.Σαββάλας, Αθήνα 1996 .
    3.Μουσούρου, Λουκία: Γυναίκα και απασχόληση. Δέκα ζητήματα. Gutenberg, Aθήνα 1993.
    4.Κατσίκης, Λάμπρος: Γάμος και διαζύγιο. «Νέα Σκέψη», Αθήνα 1996.
Working...
X