Announcement

Collapse
No announcement yet.

Αλφαβητικό Ιστορικό Γλωσσάρι

Collapse
X
 
  • Filter
  • Time
  • Show
Clear All
new posts

    Αλφαβητικό Ιστορικό Γλωσσάρι

    Αγαμέμνων
    Μυθικός βασιλιάς των Μυκηνών, γιος του Ατρέα και της Αερόπης και αδελφός του Μενελάου. Σύζυγός του ήταν η Κλυταιμνήστρα, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά, τον Ορέστη, την Ιφιγένεια και την Ηλέκτρα. Ως ισχυρότερος ηγεμόνας της ηπειρωτικής Ελλάδας έγινε ο αρχιστράτηγος των Αχαιών στην εκστρατεία κατά της Τροίας, που προκλήθηκε από την απαγωγή της Ελένης, συζύγου του Μενελάου, από τον Πάρι, γιο του βασιλιά της Τροίας. Πριν ξεκινήσουν, για να πνεύσει ούριος άνεμος και να μπορέσουν τα πλοία να φύγουν από την Αυλίδα, υποχρεώθηκε να θυσιάσει την κόρη του Ιφιγένεια στην Αρτέμιδα, επειδή είχε προκαλέσει το θυμό της θεάς. Στην Τροία συμμετείχε στις επιχειρήσεις αλλά συγκρούσθηκε με τον Αχιλλέα εξ αιτίας μιας νεαρής αιχμάλωτης, της Βρισηίδας, την οποία πήρε με τη βία από τον ήρωα, προκαλώντας το θυμό του και την πολυετή αποχή του από τη μάχη. Υποχρεώθηκε να την δώσει πίσω μόνο μετά το θάνατο του Πατρόκλου, οπότε ο Αχιλλέας επανήλθε στη μάχη. Όταν επέστρεψε από την Τροία στην πατρίδα του, δολοφονήθηκε στο λουτρό του ανακτόρου του από την Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της, Αίγισθο. Το θάνατό του εκδικήθηκαν τα παιδιά του, Ορέστης και Ηλέκτρα. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας λατρευόταν ως θεός και ιερό του υπήρχε στις Αμύκλες της Λακωνίας.

    Αγαμήδης
    Μυθικός αρχιτέκτονας, που καταγόταν από τη Λειβαδιά της Βοιωτίας. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, ήταν αδελφός ή απόγονος του Τροφώνιου, αν και οι παραδόσεις τον αναφέρουν ως γιο θεών ή του βασιλιά του Ορχομενού, Εργίνου, ενώ ο Τροφώνιος φέρεται ως γιος του Απόλλωνα. Οι δύο μαζί θεωρείται ότι έκτισαν ναούς, μέγαρα και θησαυρούς, όπως το ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, το ναό του Ποσειδώνα Ιππίου στη Μαντινεία, το θάλαμο της Αλκμήνης στη Θήβα (Παυσ. 9.11.1), τους θησαυρούς του Υριέα στη Βοιωτία (Παυσ. 9.37.5) και του Αυγεία στην Ήλιδα. Παρά τη μεγάλη φήμη που είχαν και οι δύο ως γνωστοί και ικανοί αρχιτέκτονες, ο Αγαμήδης δολοφονήθηκε από τον Τροφώνιο λόγω της υπέρμετρης δόξας και του πλούτου που είχε αποκτήσει. Ο Τροφώνιος μετά το φόνο αυτό δραπέτευσε σε μια υπόγεια σπηλιά στη Λειβαδιά, όπου πέθανε.

    Αγέας
    Φημισμένος δρομέας από το Άργος, ο οποίος αναδείχτηκε νικητής στο δόλιχο το πρωί της 113ης Ολυμπιάδας (328 π.Χ.). Αμέσως μετά την νίκη του, έτρεξε στο Άργος για να ανακοινώσει τα καλά νέα στην πατρίδα του, χωρίς να σταματήσει πουθενά. Τελικά, έφθασε στο Άργος, το απόγευμα της ίδιας ημέρας, αφού είχε διανύσει 200 χιλιόμετρα.

    Αγλαοφών ο νεότερος (β΄ μισό 5ου αι. π.Χ.).

    Από τους σημαντικότερους ζωγράφους της κλασικής εποχής. Καταγόταν από τη Θάσο και ήταν γόνος οικογενείας με παράδοση στην τέχνη της ζωγραφικής. Παππούς του ήταν ο ζωγράφος Αγλαοφών ο πρεσβύτερος, πατέρας του ο Αριστοφών και θείος του ο Πολύγνωτος, από τους σπουδαιότερους ζωγράφους της κλασικής εποχής, την καλλιτεχνική τεχνοτροπία του οποίου υιοθέτησε και ανέπτυξε. Οι πληροφορίες που αναφέρονται στις αρχαίες πηγές για τον Αγλαοφώντα είναι ελάχιστες και κανένα έργο του δεν έχει σωθεί. Τα μόνα έργα του, που είναι γνωστά από αναφορές των αρχαίων συγγραφέων, είναι δύο συνθέσεις του, που κοσμούσαν την Πινακοθήκη στα Προπύλαια της Ακρόπολης και απεικόνιζαν σκηνές από τη ζωή του Αλκιβιάδη και τη νίκη του σε ιππικούς αγώνες στη Νεμέα.


    #2
    Αγοράκριτος (β΄ μισό 5ου αι. π.Χ.)
    Γλύπτης από την Πάρο. Ήταν από τους πιο άμεσους μαθητές και συνεργάτες του Φειδία, μάλιστα οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν ότι ήταν τόσο αγαπητός στο δάσκαλό του, ώστε εκείνος του επέτρεπε να υπογράφει έργα του με το όνομά του. Το πιο σημαντικό δημιούργημά του ήταν το κολοσσικό άγαλμα της Νεμέσεως στο Ραμνούντα της Αττικής, κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο. Στις αρχαίες πηγές αναφέρονται ως έργα του, ακόμη, το άγαλμα της Μητέρας των θεών, στο Μητρώο της Αγοράς των Αθηνών, και τα χάλκινα αγάλματα της Αθηνάς και του Δία, που βρίσκονταν στο ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς στην Κορώνεια της Βοιωτίας. Τα πρωτότυπα αυτά έργα δεν σώζονται, έχουν διατηρηθεί, όμως, αντίγραφά τους. Ο Αγοράκριτος είναι πιθανό ότι εργάσθηκε, μαζί με τον Αλκαμένη, συμμαθητή του στο εργαστήριο του Φειδία, στη γλυπτική διακόσμηση του Παρθενώνα, την ευθύνη για την οποία είχε ο δάσκαλός τους.

    Άδης
    Μυθικός θεός του Κάτω Κόσμου, γιος του Κρόνου και της Ρέας, αδελφός του Δία και του Ποσειδώνα και σύζυγος της Περσεφόνης, κόρης της Δήμητρας, την οποία απήγαγε και οδήγησε στο βασίλειό του. Ήταν σκληρός και αμείλικτος, δικαστής και τιμωρός των θνητών. Ακόλουθοί του ήταν οι Ερινύες, οι Μοίρες, οι Κήρες, η Νέμεσις, η Άτη και ο Κέρβερος. Στην κλασική περίοδο ονομάσθηκε από τους τραγικούς και Πλούτων, ως θεός όλων των θησαυρών του υπεδάφους. Συνήθως εικονιζόταν με άχαρο πρόσωπο, μακριά μαλλιά και γενειάδα, φορώντας χιτώνα και κρατώντας μπαστούνι. Ναός αφιερωμένος στον Πλούτωνα υπήρχε μόνο στην Ήλιδα και άνοιγε μόνο μια φορά το χρόνο. Σύμβολά του ήταν το κυπαρίσσι και ο νάρκισσος. Άδης ονομαζόταν, όμως, και ο τόπος, όπου πήγαιναν οι νεκροί. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι βρισκόταν κάτω από τη γη ή πέρα από τον Ωκεανό, στη χώρα των Κιμμερίων, περιοχή σκοτεινή και πένθιμη, και περιβρεχόταν από τους ποταμούς Αχέροντα, Στύγα, Κώκυτο, Λήθη και Πυριφλεγέθοντα. Τους νεκρούς οδηγούσε μέχρι το βασίλειο του Άδη ο Ερμής Ψυχοπομπός, τους παραλάμβανε ο Χάροντας και τους μετέφερε με τη βάρκα του παίρνοντας έναν οβολό από κάθε νεκρό, που οι ζωντανοί έβαζαν μέσα στο στόμα του. Στον Άδη πήγαιναν μόνο όσοι είχαν ταφεί και ποτέ δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στη γη, καθώς η πύλη του Κάτω Κόσμου φυλασσόταν από τον τρικέφαλο σκύλο Κέρβερο. Την είσοδο του Άδη οι αρχαίες παραδόσεις τοποθετούσαν σε διάφορα μέρη, όπου υπήρχαν χάσματα γης, όπως στο Ταίναρο ή στην Αχερουσία λίμνη.

    Comment


      #3
      αέτωμα
      Aπόληξη της στέγης ναού, τριγωνικού σχήματος , που έκλεινε από λίθινες πλάκες. Περιβαλλόταν από γείσο και έφερε ανάγλυφη ή ολόγλυφη διακόσμηση.

      Αθάμας
      Ο Αθάμας ήταν γιος του Αιόλου και βασιλιάς του Βοιωτικού Ορχομενού. Είχε παντρευτεί τη Νεφέλη και απέκτησε μαζί της δυο παιδιά τον Φρίξο και την Έλλη. Έπειτα, ο Αθάμας έδιωξε τη Νεφέλη και πήρε σύζυγο του την Ινώ, μια από τις κόρες του Κάδμου και της Αρμονίας. Η Ινώ χάρισε στον Αίολο δύο γιους τον Λέαρχο και τον Μελικέρτη. Η Ινώ είχε αναλάβει να φροντίζει τον γιο της πρόωρα χαμένης αδελφής της Σεμέλης και του Δία (το Διόνυσο), γεγονός που προκάλεσε την οργή της Ήρας. Η Ήρα, λοιπόν, για να εκδικηθεί το Δία για την απιστία του με τη Σεμέλη, και τους Ινώ και Αθάμαντα, οι οποίο είχαν αναλάβει να αναθρέψουν τον παράνομο καρπό του έρωτα του θεού και της αδελφής της, τους έκανε να χάσουν τα λογικά τους. Έτσι, ο Αθάμας, πάνω σε κρίση, σκότωσε, χωρίς να το θέλει, τον ένα τους γιο Λέαρχο, παίρνοντάς τον για ελάφι. Ενώ, η Ινώ φεύγοντας έντρομη ρίχτηκε με τον άλλο τους γιο Μελικέρτη στη θάλασσα. Όμως, ο Ποσειδώνας και οι Νηρηίδες τους λυπήθηκαν και τους έκαναν θεούς της θάλασσας. Από τότε η Ινώ, που ονομάστηκε Λευκοθέα και ο Μελικέρτης- Παλαίμων, έγιναν καλοπροαίρετα πνεύματα της θάλασσας, που προστάτευαν τους ναυτικούς και τους γλίτωναν από θανάσιμους κινδύνους. Ο Σίσυφος, ο ποίος ήταν αδελφός του Αθάμαντα και βασιλιάς της Κορίνθου, βρήκε το άψυχο σώμα του Παλαίμονος - Μελικέρτη στην ακτή της Ισθμίας, το έθαψε με τιμές και θέσπισε προς τιμήν του τη γιορτή των Ισθμίων. Σύμφωνα με μια άλλη παραλλαγή του μύθου ο Αθάμας δεν έχασε ποτέ τα λογικά του, αλλά αποφάσισε να σκοτώσει την Ινώ και τα παιδιά της, όταν έμαθε ότι αυτή έπεισε τις γυναίκες της χώρας να ψήσουν τους καρπούς, που φύλαγαν οι άνδρες τους για την σπορά του επόμενου χρόνου, πετυχαίνοντας έτσι την ακαρπία της γης για ένα χρόνο. Στη συνέχεια η Ινώ δωροδόκησε τους ανθρώπους που είχε στείλει ο Αθάμας στους Δελφούς να ρωτήσουν για τη συμφορά, βάζοντας τους να πουν στο βασιλιά ότι ο μόνος τρόπος να σταματήσει το κακό ήταν να θυσιάσει τα παιδιά του Φρίξο και Έλλη.

      Αθάνατοι
      Στρατιωτικό σώμα επιλεγμένων ανδρών της Περσικής αυτοκρατορίας που αποτελούσε την προσωπική φρουρά του βασιλιά των Περσών και φημιζόταν για την αποτελεσματική στρατιωτική του ικανότητα. Ο αριθμός τους ανερχόταν σε 10.000 και ήταν γνωστοί και ως Μύριοι. Η απώλεια στη μάχη ενός από τους ''Αθάνατους'', σήμαινε την άμεση αναπλήρωσή του, προκειμένου να διατηρηθεί ο ίδιος αριθμός. Η σπουδαιότητα της φρουράς απεδείχθη στη μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.), όταν ο Ξέρξης, μετά τις τεράστιες απώλειες τις οποίες είχε υποστεί ο περσικός στρατός, αποφάσισε να θυσιάσει τους ''Αθάνατους'', προκειμένου να κάμψει την αντίσταση των Σπαρτιατών και των Θεσπιέων, που φυλούσαν τα στενά.
      Στη βάση του ανδριάντα του Πολυδάμαντα, παγκρατιαστή του 4ου αι. π.Χ. από τη Σκοτούσα της Θεσσαλίας, παριστάνεται η νίκη του εναντίον τριών ''Αθανάτων'' μπροστά στον βασιλιά των Περσών, Αρταξέρξη. Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τον Λύσιππο και ανατέθηκε στο ιερό της Ολυμπίας μετά τη νίκη του Πολυδάμαντα στην 93η Ολυμπιάδα (408 π.Χ.).

      Αθλοθέτες
      Διοργανωτές και συγχρόνως κριτές των Μεγάλων Παναθηναίων. Αποτελούνταν από δέκα μέλη, τα οποία εκπροσωπούσαν τις δέκα Αθηναϊκές φυλές και εκλέγονταν από τη Βουλή των 500. Η θητεία τους διαρκούσε για μία τετραετία και ξεκινούσε αμέσως μετά την ολοκλήρωση των προηγούμενων Παναθηναίων.
      Οι αθλοθέτες ήταν υπεύθυνοι για την προετοιμασία και την τέλεση της γιορτής, ενώ στα καθήκοντά τους περιλαμβάνονταν και οι αθλητικοί, ιππικοί και μουσικοί αγώνες. Υπό την επίβλεψή τους γινόταν, επίσης, η οργάνωση της μεγάλης πομπής των Παναθηναίων, η οποία απαιτούσε πολλές φορές υπέρογκες δαπάνες και ακριβή συντονισμό από τους αθλοθέτες. Ακόμη, ήταν υπεύθυνοι για τη δημιουργία του πέπλου, που προσφερόταν στο αρχαίο άγαλμα της θεάς Αθηνάς, το «ξόανο?, στο τέλος της πομπής. Στα καθήκοντά τους συμπεριλαμβανόταν και η συλλογή και φύλαξη του λαδιού που δινόταν ως έπαθλο στα Μεγάλα Παναθήναια και προερχόταν από τις ''μορίες'', δηλαδή τις ιερές ελιές της Αθηνάς. Σε συνεργασία με τη Βουλή των Πεντακοσίων, οι αθλοθέτες μεριμνούσαν για την κατασκευή των Παναθηναϊκών αμφορέων, την οποία ανέθεταν σε διάφορα κεραμικά εργαστήρια που πληρώνονταν από το δημόσιο ταμείο της Αθήνας ή από χορηγίες που προσέφεραν πλούσιοι Αθηναίοι πολίτες. Επίσης οι αθλοθέτες έπρεπε να φροντίζουν, ώστε οι χώροι τέλεσης των αγώνων, δηλαδή το Παναθηναϊκό στάδιο, ο ιππόδρομος και το Ωδείο, να βρίσκονται σε άριστη κατάσταση την περίοδο διεξαγωγής των Μεγάλων Παναθηναίων.
      Το αξίωμα των αθλοθετών υπήρξε σημαντικό για το Αθηναϊκό κράτος, ώστε είχαν αποκτήσει το δικαίωμα να σιτίζονται δημόσια στο Πρυτανείο της πόλης από την 4η του Εκατομβαιώνος έως και την 23η που ξεκινούσε η γιορτή των Παναθηναίων. Από τον 5ο αι. π.Χ. στα καθήκοντα των αθλοθετών προστίθενται και όσα μέχρι τότε ασκούσαν οι ''ιεροποιοί''. Συγκεκριμένα, οι αθλοθέτες ανέλαβαν και την ευθύνη εκτέλεσης των θυσιών, οι οποίες προσφέρονταν από το Αθηναϊκό κράτος στην γιορτή των Παναθηναίων.

      Comment

      Working...
      X